Το Ίδρυμα

ΙΔΡΥΣΗ

Το Ίδρυμα Κωστή Παλαμά συνεστήθη την 1η Δεκεμβρίου 1959, με την υπ’ αριθμόν 8959 πράξη του Συμβολαιογράφου Αθηνών Αγγέλου Γεωργίου. Αυτή προκάλεσε το Βασιλικό Διάταγμα 842 της 1ης Δεκεμβρίου 1960, που δημοσιεύθηκε στο φύλλο 205 της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, στις 28 Δεκεμβρίου 1960. [2]

Εμπνευστές για τη σύσταση του Ιδρύματος ήσαν οι Γιώργος Κατσίμπαλης, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ανδρέας Καραντώνης, Δημήτρης Συναδινός και από την πλευρά των κληρονόμων οι Χρήστος Ξανθόπουλος-Παλαμάς, Γεώργιος Συριώτης και Αχιλλέας Βάλβης-Λασκαρίδης. Συγκεκριμένα, με την ευκαιρία της 100ής επετείου της γεννήσεως του Παλαμά, οι κληρονόμοι του αποφάσισαν ομόφωνα να εκχωρήσουν, με ανιδιοτελή τρόπο ό,τι τους ανήκε από τον μεγάλο προγονό τους: όσα χειρόγραφα του ποιητή είχαν στην κατοχή τους, τα βιβλία της προσωπικής βιβλιοθήκης του και ορισμένα αντικείμενα του σπιτιού του. Ταυτόχρονα εκχώρησαν και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στα έργα του ποιητή.

ΠΑΛΑΙΟΙ ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΟΥΣΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ

Η πρώτη δεκαμελής Διοικούσα Επιτροπή του Ιδρύματος, αποτελείτο από τους Γιώργο Κατσίμπαλη, Κωνσταντίνο Τσάτσο, Ηλία Βενέζη, Ξενοφώντα Ζολώτα, Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα, Ευάγγελο Παπανούτσο, Ανδρέα Καραντώνη, Γιώργο Συριώτη, Δημήτρη Συναδινό και Γεώργιο Κουρνούτο, Διευθυντή τότε της Διεύθυνσης Γραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας. Η πρώτη συνεδρία της Διοικούσας Επιτροπής έγινε στις 7 Φεβρουαρίου 1961. [3]

Στο εξής τα κενά που δημιουργούνταν από θανάτους μελών καλύπτονταν με νέα μέλη, κυρίως λογοτέχνες, όπως ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Άγγελος Βλάχος και ο Τάσος Αθανασιάδης, ή πανεπιστημιακούς καθηγητές, όπως ο Απόστολος Σαχίνης και ο Κωνσταντίνος Τρυπάνης. Πρώτος Πρόεδρος ως ισόβιος ορίσθηκε ο Γ. Κατσίμπαλης, [4]

ο οποίος και σφράγισε την ταυτότητα του Ιδρύματος με τη δεκαεπταετή θητεία του, από το 1961 έως τον θάνατό του, το 1978. Ακολούθως, τον διαδέχθηκε ο Ευάγγελος Παπανούτσος για τη διετία 1978-1980 και, μετά από αυτόν, την προεδρία ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος. Συγκεκριμένα, εξελέγη Πρόεδρος κατά τη συνεδρία της Διοικούσας Επιτροπής της 26ης Σεπτεμβρίου 1980, [5]

και διατήρησε τη θέση αυτή μέχρι το 1987. Οι δύο επόμενοι πρόεδροι διοίκησαν το Ίδρυμα για μία δεκαετία περίπου ο καθένας τους, ο Απόστολος Σαχίνης από το 1987 έως τον θάνατό του το 1997, ο Τάσος Αθανασιάδης από το 1997 έως τον θάνατό του, η ακαδημαϊκός Γαλάτεια Σαράντη από το 2006 έως το θάνατό της, η επίσης ακαδημαϊκός και ποιήτρια Κική Δημουλά από το 2009 έως το θάνατό της. [6]

Την Κική Δημουλά διαδέχθηκε το 2020 στην προεδρία ο ομότιμος καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης και μετά την παραίτηση αυτού για λόγους υγείας τον διαδέχθηκε ο μέχρι τότε γενικός γραμματέας του Ιδρύματος Κωνσταντίνος Γ. Κασίνης.

ΕΔΡΑ

Ο Παλαμάς πρωτοείδε το φως στην Πάτρα σ’ ένα σπίτι της οδού Κορίνθου, [7]

ενώ τα νεανικά χρόνια του τα πέρασε στο Μεσολόγγι. Το μεγαλύτερο όμως μέρος της ζωής του ταυτίζεται με τη διαμονή του στην Αθήνα. Στο σπίτι της οδού Ασκληπιού 3 [8]

έζησε για σαράντα χρόνια, από το 1896 έως το 1935, και για τον λόγο αυτόν, το Ίδρυμα θεώρησε πρωταρχικό καθήκον του να έχει εκεί την έδρα του. Έτσι, τον Ιούνιο του 1969, αγόρασε διαμέρισμα στον τέταρτο όροφο της πολυκατοικίας που οικοδομήθηκε στον ίδιο χώρο. [9]

Στην έδρα αυτή έγινε προσπάθεια να διαμορφωθεί ένα δωμάτιο, όπως ήταν το γραφείο του Παλαμά στο παλαιό σπίτι. [10]

Πράγματι η προσπάθεια του Ιδρύματος να αναπαρασταθεί ο χώρος του γραφείου του Παλαμά, με όσα αυθεντικά έπιπλα και αντικείμενα διασώζονται, υπήρξε άκρως επιτυχής και το αποτέλεσμα είναι υποβλητικό. [11]

Έτσι εκτός από τα έπιπλα και τις βιβλιοθήκες του Παλαμά, εκτίθενται στον φυσικό τους χώρο τα μικροαντικείμενα του γραφείου του, [12]

κονδυλοφόροι, πενοστάτες, χαρτοκόπτες, ακόμη και κιάλια, [13]

ενώ άλλα προσωπικά αντικείμενα του ποιητή έχουν εκτεθεί σε κατάλληλες προθήκες. Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί στη διακόσμηση της αίθουσας συνεδριάσεων της Διοικούσας Επιτροπής, όπου υπάρχουν πολλά μικρού μεγέθους εκθέματα. Επίσης στον προθάλαμο βρίσκονται αναρτημένα στους τοίχους διπλώματα του Παλαμά και φωτογραφίες. [14]